Trưa ngày 19/8/2010, Giáo sư Ngô Bảo Châu đã được trao Giải thưởng Fields, giải thưởng danh giá nhất của ngành toán học. Tổng thống nước Cộng hòa Ấn Độ Pratibha Patil đã trao Huy chương Fields cho Giáo sư Ngô Bảo Châu.

Giải thưởng Fields là một giải thưởng được trao cho tối đa bốn nhà toán học không quá 40 tuổi tại mỗi kỳ Đại hội Toán học Thế giới của Hiệp hội Toán học Quốc tế (IMU). Đại hội này được tổ chức 4 năm một lần. Nhà toán học Canada John Charles Fields là người sáng lập giải thưởng.

Giáo sư Ngô Bảo Châu và Giải Fields - Việt Nam và đỉnh cao thế giới

Ngày hôm nay chúng ta chờ đón một tin vui của cả nước: Giáo sư Ngô Bảo Châu nhận giải Fields về toán. Giải này tương đương với các giải Nobel. Đây lại là một kỳ tích của dân tộc Việt Nam trong thời đại ngày nay: Nước thuộc địa đầu tiên đánh bại thực dân cũ trong một trận đánh bắt sống hàng ngàn tù binh Pháp tiến tới dành tự do cho dân tộc, nước đầu tiên trên thế giới buộc được binh sĩ Mỹ rút hoàn toàn khỏi nước, một đất nước, trong vòng mười mấy năm, từ thiếu ăn đã đứng trong hàng đầu thế giới về xuất khẩu gạo, cà phê, cá da trơn . . .

Điều này cho thấy tầm cỡ dân tộc Việt Nam trong thế giới ngày nay. Nếu chúng ta thành công trong cải cách hành chính, giáo dục và tổ chức tốt cơ cấu kinh tế, chúng ta có thể hình dung các đỉnh cao của thế giới mà chúng ta sẽ lần lượt tiến lên.

Chúng ta có thể thấy một số phương hướng cần phát triển đất nước qua quá trình trưởng thành của GS Ngô Bảo Châu. Gia đình GS Ngô Bảo Châu là một gia đình nghiên cứu khoa học, mẹ là PGS.TS Dược học Trần Lưu Vân Hiền và cha là GS.TS Cơ học Ngô Huy Cẩn. Ngay thời học phổ thông Ngô Bảo Châu đã được học với những nhà toán học xuất sắc như thầy Lê Tuấn Hoa, hiện là Chủ tịch hội Toán học Việt Nam. Với sự hợp tác đào tạo quốc tế Ngô Bảo Châu đã được sang Pháp học rất sớm và được học với GS L. Lafforgue, Giải Fields năm 2002. Nếu cho rằng GS Ngô Bảo Châu thành công chỉ vì các điều kiện quá tốt như vậy, là không nhìn thấy con đường sắp tới đất nước ta cần phát triển.

Gia đình của GS Ngô Bảo Châu đã vững tin vào sự phát triển khoa học kỹ thuật sẽ là nền móng của gia đình mình cũng như xã hội Việt Nam. Lớp Phổ thông năng khiếu ĐH KHTN, ĐHQG Hà Nội đã vượt lên các trường chuyên trên cả nước về việc mời các giáo sư toán giỏi trên đại học dạy và khơi niềm đam mê nghiên cứu khoa học cho học sinh. Các hợp tác quốc tế lâu dài của các GS Trần Đại Nghĩa và Tạ Quang Bửu đã đưa được các mầm nhân tài nước ta đến các vườn ươm tuyệt vời của quốc tế. Ngoài ra cần có nghị lực và lòng đam mê cao độ của GS Ngô Bảo Châu để giải bài toán làm bó tay nhiều nhà toán học quốc tế trong một thời gian dài như vậy.

Sự kiện GS Ngô Bảo Châu và giải Fields sẽ giúp chúng ta vượt qua tự ti mặc cảm, cho là Việt Nam chỉ giỏi đánh giặc và lao động chân tay. Chúng ta sẽ tự tin hơn và dám mơ ước những việc cao hơn nhưng thật ra trong tầm của dân tôc Việt Nam. Chúng ta sẽ không chỉ thi đua quốc tế cấp phổ thông “kỳ thi toán Olympic quốc tế”, mà đầu tư lớn hơn cho các cấp cao hơn. Chúng ta sẽ không chỉ tập trung đầu tư trong việc gia công cho nước ngoài trong lĩnh vực chất xám như hiện nay, mà có ý chí vươn lên nắm bắt các công nghệ cấp cao.

Tôi rất xúc động khi biết GS Ngô Bảo Châu nói về sự cần thiết phát triển mảng toán học ứng dụng trong đời sống ở nước ta, đây là sự biểu lộ lòng yêu nước của một người làm toán lý thuyết. Thật ra chúng ta rất cần mảng toán giải quyết các bài toán thực tiễn và bức xúc của Việt Nam, trong đó vai trò toán lý thuyết rất quan trọng. Tôi rất đồng cảm với GS Ngô Bảo Châu về việc cần phải phát triển các trường phổ thông năng khiếu theo đúng hướng để tạo nguồn sinh viên giỏi cho các đại học nghiên cứu của chúng ta.

Chúng ta nhiệt liệt chúc mừng GS Ngô Bảo Châu đạt giải Fields trong ngày hôm nay. Sự kiện lớn này đưa đất nước chúng ta đến một niềm tin tất thắng mới trong công cuộc xây dựng đất nước. Chúng tôi rất mong GS Ngô Bảo Châu đến thăm và làm việc với Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh để giúp chúng tôi thêm nhiều ý tưởng về hướng phát triển trong tương lai.

 GS.TS Dương Minh Đức,  Chủ tịch Hội đồng ngành Toán ĐHQG-HCM